اگر با خرابی باتری ماشین خود مواجه شدید و اطلاعات دقیقی از این قطعه ندارید؛ در ادامه به معرفی انواع باتری خودرو به همراه مشخصات و ویژگی‌های آنها می‌پردازیم.

باتری‌ها، همچون قلبی تپنده، جان‌بخش خودروها هستند و نیروی لازم برای روشن شدن موتور، چراغ‌ها و فعالیت تجهیزات برقی را فراهم می‌کنند. در دنیای پرماجرای باتری‌ها، انواع مختلفی با ویژگی‌ها و کاربردهای متفاوتی وجود دارند که هر کدام می‌توانند گزینه‌ای مناسب برای نیازها و شرایط خاص باشند

در این راهنمای جامع، سفری به دنیای باتری‌های خودرو خواهیم داشت و با انواع مختلف آنها، نحوه عملکردشان، مزایا و معایب هر کدام و نکات مهم هنگام انتخاب و نگهداری آنها آشنا خواهیم شد. هدف ما این است که با ارائه‌ی اطلاعات کامل و دقیق، شما را در انتخاب باتری مناسب برای خودرو یاری کنیم تا بتوانید با اطمینان خاطر و آسودگی خیال، از رانندگی لذت ببرید.

معرفی انواع باتری خودرو

باتری ماشین‌ها انواع مختلفی دارند که هر کدام نقش خاص خود را در کارایی خودرو ایفا می‌کنند. قبل از اینکه به شناخت انواع باتری‌ها بپردازیم، باید بدانید که اهمیت این قطعه تا چه حد زیاد است.

چرا انتخاب و خرید باتری مناسب برای خودرو اهمیت زیادی دارد؟

انتخاب باتری مناسب برای خودرو به شدت مهم است. درست همانطور که سلامت قلب بر عملکرد کلی بدن تاثیر مستقیم دارد، باتری مناسب نیز نقشی کلیدی در کارایی صحیح ماشین ایفا می‌کند. دلایل متعددی برای اهمیت انتخاب باتری مناسب وجود دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

• روشن شدن مطمئن موتور
• تامین کامل انرژی تجهیزات برقی
• افزایش طول عمر خودرو
• ایمنی بیشتر جهت جلوگیری از حوادث
• صرفه‌جویی در هزینه‌ها
• عملکرد بهتر در شرایط مختلف
• حفظ سلامت محیط زیست

حالا که اهمیت خرید یک باتری مناسب برای ماشین خود را می‌دانید، باید از انواع مختلف این قطعه شناخت کافی داشته باشید تا بهترین گزینه ممکنه را خریداری کنید. در ادامه به معرفی انواع باتری ماشین و ویژگی آن‌ها می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید: آشنایی با نحوه عملکرد باتری خودرو و انواع آن

باتری سرب اسیدی

سرب اسیدی، رایج‌ترین نوع باتری خودرو است. این قطعه بر اساس واکنش سرب و اکسید سرب در یک الکترولیت مایع (معمولا مخلوطی از اسید سولفوریک و آب) کار می‌کند، اما به دلیل ماهیت مایع الکترولیت، به مرور زمان، تبخیر رخ می‌دهد که باعث کاهش عملکرد باتری می‌شود. 

در نتیجه، این باتری‌ها نیاز به نگهداری دوره‌ای و افزودن آب مقطر دارند. علاوه بر این، دو نوع باتری سرب اسیدی وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.

باتری SLI (استارت، چراغ، احتراق)

باتری‌های SLI رایج‌ترین نوع مورد استفاده خودروها در سراسر جهان هستند. طراحی باتری SLI بر روی ارائه جریان بالا در مدت زمان کوتاه که عمدتا در هنگام استارت زدن موتور مورد نیاز است، تمرکز دارد. پس از روشن شدن موتور، دینام روشن می‌شود، برق مورد نیاز سیستم‌های الکتریکی خودرو را تامین کرده و باتری را دوباره شارژ می‌کند.

باتری Deep Cycle

باتری‌های Deep Cycle که با نام باتری‌های دریایی نیز شناخته می‌شوند، به طور خاص برای تامین جریان ثابت و یکنواخت در مدت زمان طولانی طراحی شده‌اند. برخلاف باتری‌های SLI، این نوع برای تحمل تخلیه عمیق و چرخه‌های مکرر بدون از دست دادن کارایی ساخته شده‌اند. 

باتری‌های Deep Cycle از صفحات ضخیم‌تر و مواد فعال متراکم‌تر برای تحمل چرخه‌های شارژ و دشارژ مکرر استفاده می‌کنند. آن‌ها برای کاربردهایی در نظر گرفته شده‌اند که به قدرت مداوم در طول زمان نیاز دارند، مانند قایق‌ها، ماشین‌های گلف، کمپرها و سیستم‌های انرژی خورشیدی.

مزایای استفاده از باتری سرب اسیدی چیست؟

استفاده از باتری سرب اسیدی مزایای قابل توجهی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• ایمنی و قابلیت اطمینان: باتری‌های سرب اسیدی به دلیل استحکام و تامین برق مداوم شناخته شده هستند.
• مقرون به صرفه بودن: آنها در مقایسه با سایر انواع باتری‌ها از نظر اقتصادی به صرفه‌تر هستند.
• دسترسی آسان: باتری‌های سرب اسیدی به راحتی در بازار یافت می‌شوند.

معایب استفاده از باتری سرب اسیدی چیست؟

باتری سرب اسیدی در کنار تمامی ویژگی‌هایش، معایبی هم دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• نیاز به نگهداری: نگهداری منظم، از جمله افزودن آب مقطر، ضروری است.
• تبخیر: تبخیر الکترولیت مایع می‌تواند به مرور زمان بر عملکرد باتری تأثیر بگذارد.

بیشتر بخوانید: تفاوت بین باتری معمولی خودرو با باتری ماشین های الکتریکی

باتری‌های VRLA (باتری‌های سرب اسیدی با تنظیم سوپاپ)

باتری‌های VRLA که با نام باتری‌های سرب اسیدی سیلد (مهر و موم شده) نیز شناخته می‌شوند، پیشرفتی در تکنولوژی این قطعه به شمار می‌روند. این باتری‌ها نیازی به نگهداری و آب مقطر ندارند. آن‌ها گاز خارج نمی‌کنند و برای استفاده در فضاهای بسته با تهویه محدود ایده‌آل هستند. در ادامه به معرفی انواع باتری‌های VRLA می‌پردازیم.

باتری ژل (Gel Cell)

باتری‌های ژل به جای الکترولیت مایع، از الکترولیتی به شکل ژل استفاده می‌کنند. آن‌ها مقاومت بالایی در برابر گرما، ریختن، ضربه فیزیکی و تبخیر الکترولیت دارند. باتری‌های ژل طول عمر چرخه بیشتری داشته و نیاز به نگهداری ندارند و طول عمر کلی باتری را افزایش می‌دهند.

باتری ای‌جی‌ام (Absorbed Glass Mat)

باتری‌های AGM دارای الکترولیتی هستند که درون الیاف شیشه‌ای جذب شده و از ریختن و نشتی جلوگیری می‌کند. آن‌ها عملکردی مشابه باتری‌های سلول سیلابی دارند، اما بدون خطر ریختن اسید باتری هستند. باتری‌های AGM نیازی به نگهداری نداشته و در برابر خوردگی مقاوم‌اند.

باتری لیتیوم یون

نوع دیگری از باتری ، باتری های لیتیوم یون هستند. این باتری ها به خصوص در خودروهای برقی (EV) و ماشین‌های هیبریدی قابل شارژ (PHEV)، در حال محبوب شدن هستند. این باتری‌ها نسبت توان به وزن بالا، بازده انرژی عالی و افت شارژ کمی دارند. همچنین این قطعه قابل بازیافت بوده و آن را به گزینه‌ای دوستدار محیط زیست تبدیل می‌کند.

مزایای استفاده از باتری لیتیوم یون چیست؟

باتری‌های لیتیوم یون مزایای زیادی دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• بازده انرژی بالا: باتری‌های لیتیوم یون در حالی که وزن کمتری دارند، توان بیشتری را ارائه می‌دهند.
• انتخابی سبز: آن‌ها با مواد قابل بازیافت، دوستدار محیط زیست هستند.

معایب استفاده از باتری لیتیوم یون چیست؟

باتری لیتیوم یون در کنار تمامی ویژگی‌ها، معایبی هم دارد که در ادامه آن‌ها را شرح می‌دهیم:

• هزینه بالاتر: باتری‌های لیتیوم یون می‌توانند گران‌تر از سایر انواع باتری‌ها باشند.
• نگرانی‌های ایمنی: در برخی موارد، داغ شدن بیش از حد یک نگرانی ایمنی به شمار می‌رود.

باتری سدیم یون

باتری‌های سدیم یون، استاندارد جدیدی هستند که برای رفع چالش‌های ناشی از باتری‌های لیتیوم یون در حال توسعه‌اند. سدیم فراوان‌تر و استخراج آن آسان‌تر از لیتیوم و کبالت است و آن را به گزینه‌ای پایدار و مقرون به صرفه تبدیل می‌کند.

مزایای استفاده از  باتری سدیم یون چیست؟

باتری‌های سدیم یون بسیار کاربردی هستند و در ادامه به معرفی مزایای آن‌ها می‌پردازیم:

• منابع فراوان: سدیم به وفور یافت می‌شود و استخراج آن آسان است.
• تولید پایدار: باتری‌های سدیم یون فرآیند تولید پایدارتری را ارائه می‌دهند.

معایب باتری سدیم یون چیست؟

توسعه در حال انجام: تحقیقات و توسعه گسترده برای استفاده تجاری در حال انجام بوده و اکنون در بازار موجود نیست.

بیشتر بخوانید: معرفی انواع برند باتری ایرانی

باتری حالت جامد (Solid-State)

از دیگر انواع باتری می‌توان به باتری‌های حالت جامد اشاره کرد. این باتری‌ها تکنولوژی نوظهوری هستند که به جای الکترودهای مایع یا ژلی که در باتری‌های لیتیوم یون قدیمی وجود دارد، از الکترودهای جامد و یک الکترولیت جامد استفاده می‌کنند. آن‌ها نوید شارژ سریع و خروجی برق بالا را می‌دهند.

مزایای استفاده از باتری حالت جامد چیست؟

باتری‌های حالت جامد ویژگی‌هایی دارند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

• شارژ سریع: باتری‌های حالت جامد امکان شارژ سریع را فراهم می‌کنند.
• خروجی برق بالا: آن‌ها به اندازه‌ای توان ارائه می‌دهند که بتوانند با خودروهای احتراق داخلی (بنزینی) رقابت کنند.

معایب استفاده از باتری حالت جامد چیست؟

باتری‌های حالت جامد در کنار مزایا، معایبی هم دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• چالش‌های تولید: باتری‌های حالت جامد چالش‌هایی را در زمینه تولید و پذیرش به همراه دارند.
• زمان عرضه: ممکن است چند سال طول بکشد تا آن‌ها به طور گسترده در بازار در دسترس قرار گیرند.

باتری نیکل-فلز هیدرید (NiMH)

نیکل-فلز هیدرید نوعی باتری قابل شارژ محبوب است که به خاطر تطبیق‌پذیری و سازگاری با محیط زیست شناخته شد. این قطعه به دلیل چگالی انرژی بالاتر و قابلیت شارژ مجدد چندین باره، به عنوان جایگزینی قابل اعتماد برای باتری‌های سرب اسیدی معمولی، جایگاه قابل توجهی به دست آورده است.

باتری‌های NiMH از ترکیب الکترودهای مثبت هیدروکسید اکسی‌نیکل (NiOOH) و یک الکترود منفی جذب‌ کننده هیدروژن که از آلیاژ فلزی ساخته شده، استفاده می‌کنند. در هنگام شارژ، الکترودهای مثبت باتری دچار اکسیداسیون شده و الکترود منفی هیدروژن را جذب خواهند کرد که منجر به تشکیل هیدرید فلز می‌شود. در فرآیند تخلیه، واکنش معکوس رخ می‌دهد و انرژی الکتریکی به دست می‌آید.

مزایای استفاده از باتری نیکل فلز هیدرید چیست؟

• چگالی انرژی بالاتر: باتری‌های NiMH در مقایسه با باتری ‌های سرب اسیدی معمولی، چگالی انرژی بالاتری را ارائه می‌دهند و زمان کارکرد طولانی‌تری را برای وسایل و کاربردها فراهم می‌کنند.
• قابل شارژ مجدد: باتری‌های NiMH را می‌توان بارها شارژ کرد که نیاز به تعویض مکرر را کاهش داده و زباله‌های الکترونیکی را به حداقل می‌رساند.
• سازگار با محیط زیست: این قطعه در مقایسه با باتری‌های یکبار مصرف قدیمی، با محیط زیست سازگارتر هستند، زیرا قابل بازیافت خواهند بود.

معایب استفاده از باتری نیکل فلز هیدرید چیست؟

• خود دشارژ شدن: باتری‌های NiMH نسبت به برخی دیگر از باتری‌های قابل شارژ، سرعت خود دشارژ بالاتری دارند، به این معنی که در صورت عدم استفاده، به مرور زمان شارژ خود را از دست می‌دهند.
• اثر حافظه: اگرچه به اندازه‌ی باتری‌های نیکل-کادمیوم (NiCd) قدیمی رایج نیست، اما باتری‌های NiMH همچنان می‌توانند در صورت عدم شارژ و دشارژ مناسب، دچار اثر حافظه شوند.

باتری نقره کلسیم

باتری‌های نقره کلسیم، تحولی نوآورانه در تکنولوژی باتری خودرو را نشان می‌دهند و عملکردی بهینه، بازدهی بهتر و طول عمری بیشتر را نسبت به باتری‌های سرب اسیدی ارائه می‌دهند.

این باتری‌ها از ساختاری استفاده می‌کنند که شامل آلیاژهای کلسیم و نقره در شبکه‌های مثبت است. افزودن نقره باعث افزایش استحکام مکانیکی باتری و بهبود مقاومت آن در برابر خوردگی می‌شود و در نتیجه آن را بادوام‌تر و کارآمدتر می‌سازد. طراحی پیشرفته شبکه و استفاده از آلیاژهای کلسیم در صفحات منفی به کاهش سرعت خود دشارژ و طول عمر بیشتر باتری کمک می‌کند.

مزایای استفاده از باتری نقره کلسیم چیست؟

قدرت استارت بالاتر: باتری‌های نقره کلسیم نیروی استارت بالاتری را ارائه می‌دهند و حتی در شرایط آب و هوایی چالش‌برانگیز، راه‌اندازی سریع و مطمئن موتور را تضمین می‌کنند.

کاهش نیاز به نگهداری: این باتری‌ها مصرف آب کمتر و سرعت خود دشارژ پایین‌تری دارند و در نتیجه نیاز به نگهداری مکرر و پر کردن مکرر الکترولیت را کاهش می‌دهند.

طول عمر بیشتر: باتری‌های نقره کلسیم به طور معمول طول عمر بیشتری نسبت به باتری‌های سرب اسیدی معمولی دارند و آن‌ها را به یک انتخاب فوق‌العاده تبدیل می‌کند.

معایب استفاده از باتری نقره کلسیم چیست؟

هزینه بالاتر: تکنولوژی پیشرفته و عملکرد بهبود یافته باتری‌های نقره-کلسیم باعث می‌شود قیمت آن‌ها کمی گران‌تر از باتری‌های سرب اسیدی سنتی باشد.

چه عواملی باعث خرابی باتری‌های خودرو می‌شوند؟

عمر باتری خودرو به عوامل مختلفی بستگی دارد، اما سه عامل اصلی گرما، لرزش و تخلیه عمیق می‌توانند عمر آن را به طور قابل توجهی کاهش دهند.

گرما

گرما دشمن شماره یک باتری است. در دمای بالا، خوردگی و تبخیر الکترولیت سرعت می‌گیرد که منجر به کوتاه شدن عمر و از بین رفتن آن می‌شود. به همین دلیل، بیشتر خودروها مجهز به سیستم‌های خنک‌کننده مانند فن یا کانال‌های هوا هستند که باتری را خنک نگه می‌دارند.

لرزش

لرزش موتور، مانند یک زلزله، می‌تواند به تمام اجزای داخلی خودرو از جمله باتری آسیب برساند. لرزش مداوم، صفحات داخلی و اتصالات باتری را شل می‌کند و به مرور زمان به آنها آسیب می‌زند. نصب صحیح باتری و استفاده از بست‌های مناسب می‌تواند تا حد زیادی از لرزش و آسیب به آن جلوگیری کند.

تخلیه عمیق

تخلیه عمیق، کابوس باتری‌های سرب اسیدی است. روشن ماندن چراغ‌ها برای مدت طولانی، به شارژ زدن وسایل برقی در خودرو و یا سفرهای کوتاه و مکرر، همگی می‌توانند انرژی باتری را عمیقا تخلیه کنند. در این شرایط، باتری به شوک یا جامپ استارت نیاز پیدا می‌کند، اما این امر عمر آن را به طور کامل بازیابی نخواهد کرد. دینام در سفرهای کوتاه، زمان کافی برای شارژ کامل باتری را ندارد و این امر نیز به عمر آن آسیب می‌زند. 

چگونه از باتری ماشین خود در برابر عوامل مخرب محافظت کنیم؟

از پارک کردن خودرو در معرض نور مستقیم خورشید به خصوص در فصل گرما خودداری کنید. در صورت نیاز به روشن ماندن چراغ‌ها یا استفاده از وسایل برقی در خودرو، از باتری کمکی بهره ببرید. به طور مرتب و منظم ولتاژ و سلامت باتری را بررسی کنید. در صورت مشاهده هرگونه علائم خرابی مانند باد کردن باتری، نشتی الکترولیت یا ضعف در عملکرد، به یک متخصص مراجعه کرده و از میزان سلامت آن آگاه شوید. 

با رعایت این نکات ساده، می‌توانید از باتری خودرو خود به بهترین نحو نگهداری کرده و از مزایای آن برای مدت طولانی‌تری بهره‌مند شوید.

جمع‌بندی

در این مطلب به معرفی انواع باتری خودرو پرداختیم. اگر قصد خرید باتری جدید دارید، در ابتدا مطمئن شوید که قطعه مورد نظر با ماشین شما سازگار است. برای این کار حتماً به یک متخصص مراجعه کنید تا برای تعویض باتری خودروی خود دچار مشکل نشوید.